Διαδρομές εικόνων 17ος – 19ος αι. | Routes of Icons 17th – 19th c.

Η έκθεση διερευνά την ποικιλομορφία των εικόνων που διακινούνταν στον ορθόδοξο ελληνικό χώρο από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα, μέσα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη. Μια ιδιαίτερη ενότητα της έκθεσης παρουσιάζει τα νέα τεχνικά στοιχεία που προέκυψαν από το συνεχιζόμενο ερευνητικό πρόγραμμα ERC RICONTRANS, δίνοντας στο κοινό τη δυνατότητα να προσεγγίσει τα έργα μέσα από το στερομικροσκόπιο. Η έκθεση είναι μέρος του έργου RICONTRANS, το οποίο έχει λάβει χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) στο πλαίσιο του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ορίζοντας 2020 βάσει συμφωνίας επιχορήγησης με αριθμό 818791.

The exhibition explores the iconographic, stylistic and technical diversity of icons that circulated in the Greek Orthodox space between the 17th and 19th centuries, sourcing material from the collections of the Benaki Museum. A special section of the exhibition presents new technical data that emerged from the ongoing ERC RICONTRANS research project, granting the public unique in-depth access to selected works through the stereomicroscope. This exhibition is part of RICONTRANS project, which has received funding from the European Research Council (ERC) under the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme (grant agreement No 818791).

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 138, 08/12/2022 – 05/02/2023

To ’21 των Συλλεκτώv | 1821: The Collectors’ Choice

Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στην επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση, το οποίο εγκαινιάστηκε με την έκθεση «1821 Πριν και Μετά», το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει την έκθεση «Το ᾽21 των Συλλεκτών» με έργα από τέσσερις σημαντικές ιδιωτικές συλλογές: Νικήτα Σταυρινάκη και Ευαγγελίας Σταυρινάκη, Πέτρου Βέργου, Απόστολου Αργυριάδη και Stéphan Adler. Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 300 αντικείμενα  συνδεόμενα με την Επανάσταση του 1821 και με το κίνημα του  Φιλελληνισμού στην Ευρώπη και την Αμερική. Η ποικιλία τους είναι εντυπωσιακή: όπλα και αρχειακό υλικό από την επαναστατημένη Ελλάδα αλλά και χρηστικά αντικείμενα (ρολόγια, βεντάλιες, βάζα κ.ά.), έργα τέχνης (πίνακες, χαρακτικά, κ.ά.) και αντικείμενα πολυτελείας με παραστάσεις ηρώων και σκηνών του Αγώνα από τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά σαλόνια του 19ου αιώνα.

Το Τμήμα Συντήρησης ανέλαβε την τοποθέτηση των έργων στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου.

In continuation of the tribute to the 200th anniversary of the Greek Revolution, which was inaugurated with the exhibition «1821 Before and After«, the Benaki Museum presents the exhibition «1821: The Collectors’ Choice» with works from four important private collections: Nikitas Stavrinakis and Evangelias Stavrinaki, Petros Vergos, Apostolos Argyriadis and Stéphan Adler. The exhibition includes more than 300 objects related to the Revolution of 1821 and the movement of Philhellenism in Europe and America. Their variety is impressive: weapons and archival material from revolutionary Greece but also everyday life objects (clocks, fans, vases, etc.), works of art (paintings, engravings, etc.) and luxury objects with representations of heroes and scenes of the Struggle from the European and American living rooms of the 19th century.

Exhibition installation by The Benaki Museum Conservation department.

Προετοιμάζοντας την έκθεση «Γιάννης Μόραλης» | Preparing the «Yiannis Moralis» exhibition

Joan Leigh Fermor: Φωτογράφος και αγαπημένη | Photographs of Joan Leigh Fermor: Artist and Lover

Στη διάρκεια της ελεύθερης σχέσης που τους ένωνε, η Joan και o Paddy Leigh Fermor μοιράστηκαν τη ζωή τους, κυρίως στην Ελλάδα, ως εραστές και ως φίλοι. Εκείνη φωτογράφος και εκείνος συγγραφέας, απολάμβαναν ισότιμη αναγνώριση ως καλλιτέχνες. Στις δεκαετίες του 1940, του 1950 και του 1960 η Joan έβγαλε αμέτρητες φωτογραφίες ανθρώπων και τόπων, ταξιδεύοντας μαζί με τον Paddy στην Ελλάδα. Μερικές από αυτές δημοσιεύονται στη Μάνη και στη Ρούμελη· οι περισσότερες όμως παρέμειναν άγνωστες μέχρι το θάνατό της το 2003. Το αρχείο της βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Σκωτίας, στο Εδιμβούργο.

Το Τμήμα Συντήρησης ανέλαβε την ανάρτηση των έργων στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου.

Joan and Paddy Leigh Fermor were united in a pact of liberty – sharing their lives, mostly in Greece, as lovers and friends. As photographer and writer, they were also artists of equal stature. Between the 1940s and 1960s Joan took thousands of photographs of people and places as she travelled with Paddy round Greece. A few appeared in his books Mani and Roumeli; most remained unseen on her death in 2003. Her archive is held at the National Library of Scotland in Edinburgh.

Exhibition installation by The Benaki Museum Conservation department.

https://www.benaki.gr/index.php?option=com_events&view=event&type=0&id=5600&Itemid=163&lang=el

Θρησκευτική Τέχνη από την Ρωσία στην Ελλάδα | Religious Art from Russia to Greece

Η παρουσία και διάδοση των ρωσικών θρησκευτικών έργων στις ελληνικές κοινότητες και τα εκκλησιαστικά κέντρα ερμηνεύεται μέσα από ένα σύνθετο πλέγμα επαφών που διαπερνούσε όλη τη διαστρωμάτωση των δύο κοινωνιών, από τον τσάρο και τα επίσημα διπλωματικά δώρα, έως τις ζητείες των ελληνικών μοναστηριών στη Ρωσία και τη δραστηριότητα Ελλήνων και Ρώσων εμπόρων. Η έκθεση παρουσιάζει τις ποικίλες όψεις του φαινομένου, εστιάζοντας στην κίνηση των έργων και την ενσωμάτωσή τους σε ένα καινούργιο εθνοθρησκευτικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Διερευνώνται οι ιδιαίτερες διαδρομές τους και οι ποικίλες μορφές υποδοχής και υιοθέτησης τους στον ελληνικό χώρο αλλά και θέματα χρονολόγησης των ρωσικών έργων και απόδοσής τους σε εργαστήρια. Το Τμήμα Συντήρησης ανέλαβε την ανάρτηση των έργων στον εκθεσιακό χώρο.

https://benaki.gr/index.php?option=com_events&view=event&type=0&id=5390&Itemid=163&lang=el

The wide distribution of Russian religious artworks in the Greek communities and religious centers was achieved through a composite nexus that penetrated the whole stratification of both societies. Starting from the Tsar and the exchange of formal diplomatic gifts to the zeteai, petitions for financial support addressed by the Greek monasteries to the Russian orthodox, as well as the trading activity of Greek and Russian merchants. The exhibition will shed light to the various aspects of the phenomenon, focusing on the movement of objects and their reception by and integration in a new ethnic, religious and cultural environment. The various paths and diverse forms of reception and adoption in the Greek world will be explored, as well as issues of dating of the Russian artworks and attribution to Russian workshops. Exhibition installation by The Benaki Museum conservation department.

https://benaki.gr/index.php?option=com_events&view=event&type=&id=5395&Itemid=559&lang=en

 

Ελληνόπουλο υπερασπίζεται τον πληγωμένο πατέρα του | A young Greek boy defends his wounded father

H ελαιογραφία (αρ. ευρ. 9017) αντίγραφο έργου του Ary Sheffer, που ανήκει επίσης στο Μουσείο Μπενάκη, μεταφέρθηκε στο Εργαστήριο Συντήρησης Ζωγραφικών Έργων, καθώς παρουσίαζε προβλήματα ξήρανσης και παραμόρφωσης του καμβά υποστήριξης, εκτεταμένη ρωγμάτωση των στρωμάτων ζωγραφικής, οξείδωση του βερνικιού και συσσώρευση ρύπων στην επιφάνεια.  Η φωτογράφηση του έργου στο υπέρυθρο και στο υπεριώδες φάσμα (IR/UVf) έδειξε τις μικρής έκτασης επιζωγραφίσεις. Το βερνίκι που κάλυπτε την ζωγραφική επιφάνεια αφαιρέθηκε με χημικό και μηχανικό τρόπο, ενώ κατά τον καθαρισμό αφαιρέθηκαν και οι επιζωγραφίσεις. Ο καμβάς, ενισχύθηκε με νέο ύφασμα πυκνής πλέξης. Τέλος αποκαταστάθηκαν χρωματικά οι φθορές της ζωγραφικής και το έργο καλύφθηκε με συνθετική ρητίνη προστασίας.

The painting (inv. no. 9017), a copy of Ary Sheffers original, also in the Benaki, was transferred to Paintings Conservation for treatment after condition assessment recordings which showed severe dryness and distortion of the canvas, expanding crack patterns, discoloration of the varnish coating and accumulation of surface dirt. Infrared and ultraviolet photography (IR/UVf) aided the detection of the small scale overpaintings. The painting was cleaned, by chemical and mechanical means, and over paintings were removed. A densely woven linen fabric, similar to the original, was used for the full support of the canvas. Missing parts were restored and a new varnish layer was applied.
 9017 Before conservation 9017 Racking UVf 9017 Cleaning detail 9017 Before-After conservation back 9017 After conservation

Η συλλογή Βαλαδώρου στο Μουσείο Μπενάκη | The Valadoros Collection at the Benaki Museum

Προετοιμασία και ανάρτηση των αντικειμένων για την έκθεση, Ένας συλλέκτης στην Αθήνα του 20ού αιώνα: Η δωρεά Βαλαδώρου στο Μουσείο Μπενάκη.
Το κληροδότημα Αναστασίου και Μαρίας Βαλαδώρου συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες δωρεές που παρέλαβε το Μουσείο Μπενάκη τις τελευταίες δεκαετίες. Πάνω από 300 εικόνες, πολυάριθμα εκκλησιαστικά, αρχαία και νεώτερα αντικείμενα συγκροτούν ένα γοητευτικό σύνολο που εκφράζει το γούστο και τις προτιμήσεις μιας καλλιεργημένης αστικής οικογένειας της Αθήνας του 20ού αιώνα. Ανάμεσα στα έργα της συλλογής ξεχωρίζει ένα μοναδικής σημασίας εύρημα, ένας σπάνιος χρυσοκέντητος επιτάφιος που χρονολογείται στον 14ο αιώνα και συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης.

Preparation and installation of the works for the exhibition, Collecting Art in 20th-Century Athens: The Valadoros Collection at the Benaki Museum.
The bequest of Anastasios and Maria Valadoros is one of the most significant donations the Benaki Museum has received in recent decades. More than 300 icons and a large number of ancient and ecclesiastical artifacts form a charming assemblage which expresses the tastes and preferences of a cultivated bourgeois family in 20th-century Athens. Among these works of unique importance is a rare, gold-embroidered fourteenth century epitaphios, a true masterpiece of Byzantine art.

Valadorou 01 Valadorou 03 Valadorou 15 Valadorou 05 Valadorou 06 Valadorou 07

Santiago Calatrava

Santiago Calatrava, Η αναγέννηση του ναού του Αγίου Νικολάου στο «Σημείο Μηδέν». Η ανοικοδόμηση της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο «Σημείο Μηδέν», όχι μόνο αντικαθιστά τον ναό που καταστράφηκε την 11η Σεπτεμβρίου, αλλά εντάσσεται στο πλαίσιο της αναδιαμορφωμένης περιοχής του «Σημείου Μηδέν» με έναν ιδιαίτερο ρόλο ως το μοναδικό μη κοσμικό κτήριο.
Το πλούσιο υλικό της έκθεσης που αποτελείται κυρίως από μακέτες, σχέδια, κατόψεις, φωτογραφίες, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό παρουσιάζει τα στάδια της δημιουργίας του ναού.

Santiago Calatrava, The renaissance of the church of St. Nicholas at Ground Zero. The renaissance of the church of St. Nicholas at Ground Zero not only replaces the one destroyed on the 11th of September, but it is also brought into the context of the new Ground Zero area with a very special role as the only non-secular building.
The rich material of the exhibition consisting mainly of sketches, drawings, plans, photographs and audiovisual material presents the stages of the recreation of the church.
Calatrava 01 Calatrava 03 Calatrava 02  Calatrava 04

Wolf Suschitzky: Ταξίδι στην Ελλάδα του ‘60 | Wolf Suschitzky: Voyage in Greece in the 60’s

Σχεδιασμός και ανάρτηση των έργων της έκθεσης, Ταξίδι στην Ελλάδα του ‘60. Η έκθεση επιχειρεί να παρουσιάσει, για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, τον σημαντικό Βρετανό φωτογράφο Wolf Suschitzky. Ο φωτογράφος βρέθηκε στην Ελλάδα το 1960 και αποτύπωσε με το φακό του τον ελληνικό χώρο, τις ασχολίες και τις παραδόσεις που τον περιβάλλουν, λίγο πριν την αναπόφευκτη αλλοίωσή του. Οι φωτογραφίες αυτές αποτελούν συνεπώς, τόσο μια καταγραφή, όσο και μια νοσταλγική απεικόνιση μιας ξεχασμένης Ελλάδας. Η παρούσα έκθεση περιλαμβάνει 48 πρωτότυπες ασπρόμαυρες φωτογραφίες, τυπωμένες από τον ίδιο.
Επιμέλεια: Ian Collins, Ιωάννα Μωραΐτη, Σχεδιασμός: Ελευθερία Γκούφα

Εxhibition design and installation of the works, for the exhibition, Voyage in Greece in the 60’s. Photographer Wolf Suschitzky was in Greece in the ‘60s and has captured through his lens the Greek scenery, and the occupations and traditions surrounding it shortly before it was inevitably altered. Therefore, his photographs are not only a record but also a nostalgic impression of forsaken Greece. This exhibition comprises 48 original black-and-white photographs, all printed by Suschitzky himself.

Curated by: Ian Collins, Joan Moraitis, Exhibition design: Eleftheria Gkoufa

Αποσυναρμολόγηση ξυλόγλυπτου διακόσμου στην Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών | Dismantling of wood-carved wall panels in the ASCS

Η Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών ανέθεσε στο Τμήμα Συντήρησης του Μουσείου Μπενάκη την αποσυναρμολόγηση της εσωτερικής ξυλόγλυπτης επένδυσης ενός δωματίου που βρισκόταν σε χώρο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης στα πλαίσια της κτιριακής επέκτασης της. Ο ξυλόγλυπτος διάκοσμος προέρχεται από αρχοντικά και εκκλησίες της βορείου Ελλάδας. Οι εργασίες περιελάμβαναν την ακριβή φωτογραφική και σχεδιαστική αποτύπωση του χώρου, την αποσυναρμολόγηση των επιμέρους τμημάτων και την ασφαλή συσκευασία αυτών. Ο ξυλόγλυπτος διάκοσμος προβλέπεται να επανατοποθετηθεί μετά το πέρας των κτιριακών εργασιών.

The American School of Classical Studies of Athens assigned to the Conservation Department of the Benaki Museum, the dismantling of the wooden carved room panels in the Gennadius Library, on the occasion of its building expansion. The wooden carved decoration originates from mansions and churches of northern Greece. The work included precise photography and a detailed survey of the room, the dismantling of several parts and the safe packaging of its components. The wood carved facing is expected to be reassembled after all building operations are completed.

Gennadeios 01Gennadeios 02Gennadeios 03Gennadeios 04 Gennadeios 06

Τόπος μνήμης αγωνιστών ΠΕΑΝ | PEAN Fighters’ place of memory.

Ο δήμος Καλλιθέας ανέθεσε στο Μουσείο Μπενάκη τη δημιουργία ενός τόπου ιστορικής μνήμης, αφιερωμένου στους αγωνιστές της αντιστασιακής οργάνωσης της ΠΕΑΝ.

Το Φωτογραφικό Αρχείο, διέθεσε μέρος του υλικού του για την έκθεση. Επιμελήθηκε και τεκμηρίωσε – σε συνεργασία με τα Ιστορικά Αρχεία – το σύνολο του φωτογραφικού υλικού που παρουσιάζεται. Ψηφιοποίησε και επεξεργάστηκε ηλεκτρονικά όλες τις φωτογραφίες και ανάρτησε την έκθεση. Το Τμήμα Συντήρησης ανέλαβε τη συντήρηση του υλικού που απαρτίζεται από φωτογραφίες, περιοδικά, εφημερίδες, όπλα, ενδύματα, κ.λπ. Ο Τάσος Σακελαρόπουλος από το Τμήμα Ιστορικών Αρχείων ανέλαβε την ιστορική μελέτη του υλικού, ο Παύλος Θανόπουλος το σχεδιασμό της έκθεσης, ενώ η Αλίκη Τσίργιαλου, η Γεωργία Ιμσιρίδου και ο Λεωνίδας Κουργιαντάκης έφεραν σε πέρας τις εργασίες που αφορούσαν το Φωτογραφικό Αρχείο. Τη συντήρηση και τη προετοιμασία του υλικού ανέλαβαν η Ελευθερία Γκούφα και ο Ναούμ Κοκκάλας. Το συντονισμό των εργασιών είχε ο Βασίλης Πασχάλης.

The municipality of Kallithea assigned the Benaki Museum to create a place of remembrance, dedicated to the fighters of the resistance organization of PEAN (The Panhellenic Union of Young Fighters).

The Photographic Archive disposed part of the material for the exhibition. In collaboration with the Historical Archives it curated and documented the entire photographic material which is presented. It digitized and processed electronically all the photos and mounted the exhibition. The Conservation Department took care the conservation of the material consisted of photos, magazines, newspapers, weapons, clothing, etc. Tasos Sakellaropoulos from the Historical Archives Department took over the historical study of the material, Pavlos Thanopoulos the design of the exhibition, while Aliki Tsirgialou, Georgia Imsiridou and Leonidas Kourgiantakis carried out the tasks associated with the Photographic Archive. Eleftheria Gkoufa and Naoum Kokkalas undertook the conservation and the preparation of the material. Vassilis Paschalis was responsible for the coordination of the project.

PEAN 0120141024_13095720141024_12485320141119_18375620141119_183817 PEAN 05

Έκθεση εικόνων στον ιερό ναό της Κοιμήσεως Της Θεοτόκου στην Βαμβακού Λακωνίας

Το Τμήμα Συντήρησης ανέλαβε το σχεδιασμό των προθηκών για τη μόνιμη έκθεση των εικόνων του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως Της Θεοτόκου και του συστήματος αποθήκευσης μέρους των έργων. Μετά την πλήρη συντήρηση και αποκατάστασή τους, ομάδα συντηρητών ανέλαβε και την ανάρτηση στο ναό.

Συντήρηση των εικόνων

DSC_0321OLYMPUS DIGITAL CAMERAOLYMPUS DIGITAL CAMERA

Συντήρηση ξυλόγλυπτου τέμπλου στο ναό του Προφήτη Ηλία Τυρνάβου

Το εργαστήριο Συντήρησης Ζωγραφικών Έργων και Ξυλογλύπτων ανέλαβε τη συντήρηση του ξυλόγλυπτου τέμπλου και του δεσποτικού θρόνου του Προφήτη Ηλία Τυρνάβου, που χρονολογούνται στον όψιμο 18ο αιώνα.

Αρχικά έγινε μελέτη όλων των κλιματολογικών παραμέτρων του ναού και της τεχνικής κατασκευής των αντικειμένων. Καταγράφηκαν οι τιμές σχετικής υγρασίας και θερμοκρασίας για μεγάλο διάστημα, ταυτοποιήθηκε το είδος του ξύλου, κατανοήθηκε ο τρόπος στήριξής του, εντοπίστηκαν τα σημεία φθορών και έγιναν οι απαραίτητες δοκιμές καθαρισμού. Με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν αποφασίστηκε η σειρά των εργασιών και οι μέθοδοι και τα υλικά που θα χρησιμοποιούνταν. Η πρόταση συντήρησης κατατέθηκε και εγκρίθηκε από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων.

Το τέμπλο εμφάνιζε σημαντική φθορά από ξυλοφάγα έντομα, κυρίως στα θωράκια της βάσης, τοπικά μειωμένη μηχανική αντοχή καθώς και αρκετά σπασίματα και απώλειες του ξυλόγλυπτου διάκοσμου στο επιστύλιο. Εκτεταμένες νεότερες επεμβάσεις με ποικίλα υλικά είχαν καλύψει εξολοκλήρου το αρχικά άβαφο ανάγλυφο, με αποτέλεσμα την άμβλυνση των λεπτομερειών του και την αισθητική αλλοίωσή του. Επάλληλα στρώματα καστανού και πράσινου ελαιοχρώματος και βερνικιού σε όλη την επιφάνεια, μπρουτζίνας στην άμπελο, την επίστεψη και τις περιστέρες, καθώς και τσιμέντου στη βάση, κάλυπταν το τέμπλο, ενώ με καστανό ελαιόχρωμα είχε βαφεί το δεσποτικό.

Πριν την έναρξη των εργασιών συντήρησης, ο ναός σφραγίστηκε και πραγματοποιήθηκε απεντόμωση. Η αφαίρεση των οξειδωμένων βερνικιών, των επιζωγραφίσεων και των επικαθήσεων πραγματοποιήθηκε με χρήση χημικών και μηχανικών μέσων (νυστέρι και μικροαμμοβολή). Με την ολοκλήρωση των καθαρισμών αναδείχθηκε η αρχική μορφή του τέμπλου και του δεσποτικού θρόνου και οι διακοσμητικές τους λεπτομέρειες. Στις σαθρές περιοχές του φορέα έγινε εμποτισμός με συνθετική ρητίνη. Τα σπασμένα τμήματα στερεώθηκαν και όπου ήταν απαραίτητο συμπληρώθηκαν με νέα. Τέλος έγινε αισθητική αποκατάσταση των νέων τμημάτων ξύλου και όλες οι επιφάνειες τόσο του τέμπλου όσο και του δεσποτικού θρόνου, καλύφθηκαν με συνθετικό βερνίκι το οποίο τοποθετήθηκε με ψεκασμό.

Tyrnavos Church Tyrnavos before conservation 01 Tyrnavos before conservation 02 Tyrnavos before conservation 3 Tyrnavos cleaning 02 Tyrnavos cleaning 01 Tyrnavos afterconservation 01 Tyrnavos after conservation 02 Tyrnavos wood cross section